فیلمنامه یکی از تخصصی‌ترین قالب‌های ادبی در نویسندگی است که نگارش و تهیه آن در کنار جذابیت‌هایی که دارد، به اصول مهمی وابسته است، در این مطلب قصد داریم فیلمنامه نویسی را با توجه به این اصول آموزش دهیم و در گوشه کنار صحبت‌های‌مان، موارد وابسته به فیلمنامه را نیز مورد بررسی قرار دهیم.
اگر شما یک فیلمنامه نویس هستید یا قصد دارید این علم را به‌خوبی آموزش ببینید، به جای درستی آمده‌اید.
فیلمنامه چیست؟
فیلمنامه یا سناریو به مجموعه دستورالعمل‌های کاملی گفته می‌شود که نویسنده برای تولید و توسعه‌ی یک ویدئو می‌نویسد. این ویدئو می‌تواند؛ فیلم سینمایی باشد، موزیک ویدئو بوده یا مستند و تیزرهای تبلیغاتی باشد. همه و همه‌ی این موارد نیاز به یک فیلمنامه عالی دارند که قصد داریم اصول این موارد را در این مقاله قدم به قدم خدمت‌تان شرح دهیم.
اما شرح دقیق یک فیلمنامه در عصر امروز به شکل است؟
همانطور که می‌دانید اکثر ویدئوهای امروزی با دو حسگرِ دوربین و میکروفون ساخته می‌شوند که این دو، ربط مستقیمی به دو عدد از حواس انسان «چشم» و «گوش» دارند. ما در فیلمنامه‌نویسی می‌خواهیم به‌طور دقیقی بر روی مصداق‌های این دو حس از بیننده مانور دهیم و فیلمنامه‌ای تهیه کنیم که پیاده‌سازی آن بتواند مخاطب را هم از نظر روانی ارضا کرده و هم او را با داستان فیلم تحت تاثیر قرار دهد. علاوه بر این؛ بر روی این مورد نیز متمرکز باشیم که اگر حسگرهای جدیدتری برای تهیه فیلم به میان آمدند، بتوانیم آن موارد را نیز در فیلمنامه خود لحاظ کنیم.
احتمالاً تا الآن دانستید قصد داریم چه اصولی را مورد تدریس قرار دهیم؟ حال اگر آماده هستید شروع کنیم!
شروع نگارش
همانطور که داستان‌نویسی یا نوشتن شعر مراحلی دارد، فیلمنامه‌نویسی نیز شامل مراحلی می‌شود که لازم است قدم به قدم هر یک را بررسی کنیم، این موارد به شرح زیر می‌باشند:
قدم اول؛ ایده
ایده یکی از اولین و جذاب‌ترین مراحل برای شروع فیلمنامه نویسی است.
ایده به ما داستان یا موضوع اولیه را می‌دهد تا بتوانیم بر طبق آن یک دید کلی از آنچه قصد داریم پروبالش دهیم را بدست آورده و سپس در مراحل بعدی آن را اجرا کنیم.
اگر قصد دارید مجموعه‌ای عالی از ایده‌ها را داشته باشید، می‌توانید از پکیج زیر استفاده کنید:
قدم دوم؛ توسعه‌ی ایده
رسیدیم به دومین قدم فیلمنامه نویسی. توسعه‌ی ایده به معنای ساختار دادن به داستان اولیه‌ای است که آن را در قدم اول بدست آوردیم. این کار باعث می‌شود کارِ ما نظم بهتری گرفته و از سویی دیگر سکانس بندیِ بهتری «که در ادامه می‌گوییم» داشته باشیم. به جدول زیر نگاهی بیاندازید:
| ایده اصلی | شرح ایده شما |
| شروع | ابتدای داستان چگونه باشد |
| اوج | دراوج چه اتفاقی بیفتد |
| نتیجه | مخاطب با چه نتیجه‌ای فیلم را بدرود بگوید؟ |
اگر یک داستان را به سه بخش تقسیم کنیم، می‌توانیم هر یک را به ترتیب؛ ابتدا، میانه و انتها نامگذاری‌شان کنیم، دلیل این تقسیم‌بندی این است که بتوانیم به داستان نظم بهتری داده و آن را حرفه‌ای‌تر بنویسیم.
فاکتور یک فیلم خوب؛ در شروعی آرام، میانه‌ای هیجانی «اوج» و پایانی نتیجه‌دار نهفته است. شما می‌توانید ایده خود را به سه بخش تقسیم کرده و این قاعده را در آن لحاظ کنید تا معنای بهتری به کار خود داده و ساختار بهتری بدان ببخشید.
اگر فیلمنامه‌ای را با این قاعده بنویسید، بیننده در شروع فیلم با آن گرم می‌شود، در اوج با یک‌سری داستان‌های هیجان انگیز درگیر شده و در نهایت با یک نتیجه خوب فیلم را بدرود می‌گویید، بیننده در این پروسه یک ارضای روانی تجربه خواهد کرد که باعث می‌شود فیلم را در جایگاه خوبی میان خاطراتش حفظ کرده و به آن رتبه خوبی بدهد. بنابراین این مورد را در قدم دوم در نظر داشته باشید.
قدم سوم؛ شروع به نگارش
رسیدیم به بخش عملی کردن ایده، قبل از ادامه آموزش لازم است به دو مفهوم در ابتدا بپردازیم که سکانس و پلان نام دارند.
سکانس به معنای ابتدا تا پایان یک داستان یا موضوع است، اگر فیلم شما از داستان‌های کوچک تشکیل شده، هر کدام را می‌توانید در یک سکانس جای دهید مثل؛ سکانس اول، دوم و... اما اگر یک داستان اصلی دارید، می‌توانید همان سه بخشِ؛ شروع، اوج و نتیجه را سکانس‌دهی کرده و هر سکانس را به هر یک از آن‌ها اخصاص دهید.
پلان اما به معنای یک ضبط یا یک صحنه در فیلم است، توجه کرده‌اید در فیلم‌ها دوربین یک صحنه روی یک شخص است و سپس در صحنه بعد روی شخصی دیگر؟ به همین صحنه‌ها پلان گفته می‌شود که بین‌شان ترنزیشین قرار می‌گیرد.
با این تعاریف می‌توان گفت: سکانس یک بخش بزرگ از فیلم است و پلان زیر بخش‌های هر سکانس.
بسیار خوب، برویم سراغ نگارش.
| سکانس | |
| پلان | |
| نکات | |
| صحنه و بازیگران |
|
قبل از توضیحات این سطور، ابتدا می‌خواهیم در خصوص بستر نگارشی‌مان مقداری صحبت کنیم.
بهترین بستر برای نوشتن فیلمنامه، نرم‌افزار Microsoft word است زیرا قابلیت‌های کاملی دارد و می‌توان از فیلمنامه خود، خروجی‌های متفاوتی از جمله pdf گرفت، پیشنهاد می‌کنیم حتما از این برنامه استفاده کنید که هم برای سیستم عامل ویندوز در دسترس است و هم برای اندروید و ای او اس.
جدول فوق برای هر پلان استفاده می‌گردد، برای این‌که استفاده راحت‌تری از آن داشته باشید، آن را در header صفحه جای‌گذاری کنید تا اتوماتیک برای هر پلان ایجاد گردد، برای دانلود فایل ورد این جدول، از لینک زیر استفاده نمایید:
دانلود جدول
حال شرح این سطور چه هستند؟
سکانس: نشان‌دهنده شماره‌ی سکانسی است که درحال نگارش پلان‌های آن هستید.
پلان: نشان‌دهنده شماره پلانِ سکانسی است که درحال نگارش آن هستید.
نکات: این بخش می‌تواند توضیحاتی در خصوص مکان‌ها و زمان باشد.
صحنه و بازیگران: در این قسمت هم می‌توانید دیزاین صحنه و پوزیشین بازیگران را تعیین کرده و هر آنچه که برای ضبط این پلان لازم است را بیان کنید.
پس از نگارش جدول، نوبت به نوشتن دیالوگ‌ها یا حرکات می‌رسد.
برای توصیف نمای دوربین از تصویر زیر کمک بگیرید:
نوشتن دیالوگ‌ها نیز اینگونه است:
فرهاد- بشین من اعصاب مصاب ندارم «حالات فرهاد هنگام این سخن»
فربد- به دَرَک «حالات فربد هنگام این سخن»
ایده جهت نوشتن دیالوگ: دیالوگ‌های برگزیده
ساختار کلی پلان به این شکل بیان می‌شود:
شروع پلان
دوربین در پوزیشن «Low Angle» آرام روی فرهاد زوم می‌کند.
فرهاد- بشین من اعصاب مصاب ندارم «با کف دست به پیشانی خود می‌زند»
دوربین کمی می‌لرزد.
فربد- به دَرَک «بلند می‌شود»
پایان پلان
در پلان بعدی می‌توانید ماجرای دعوای‌شان را بنویسید که خودِ آن شامل پلان‌های مختلف است، بنابراین سعی کنید هر ماجرا را درون یک سکانس بنویسید تا کارتان شلوغ نشود.
نکات مهم:
بهتر است از نوشتن جملات عادی بپرهیزید مثل؛ سلام خوبی و...
قبل از نوشتن پلان، آن را در ذهن خود تصور کنید.
برای درک بهتر کارگردان می‌توانید اسکیس پلان را بعد از پرینت گرفتن از فیلمنامه نقاشی کنید.
قدم چهارم؛ بررسی و عیب‌یابی
بعد از نگارش فیلمنامه، لازم است آن را بازبینی کرده و نواقص آن را برطرف کنید.
سعی کنید دراین قدم اسامی شخصیت‌ها را با ژانر فیلم هم‌آهنگ کنید، جملات «به ویژه دیالوگ‌ها» را یک‌بار بلند بخوانید و ببینید معنای درستی می‌دهند؟ لحن‌شان چگونه باشد؟ با چه حالات بدنی‌ای بهتر درک می‌شوند؟
اگر به نتیجه خوبی رسیدید، این موارد را درون پرانتز و بعد از دیالوگ‌ها درج کنید تا در نتیجه فیلمنامه‌ی شما بهتر و بهتر شود.
همچنین بخوانید: ارسال فیلمنامه برای انتشار در سایت.
قدم آخر؛ نکات مهم
در این بخش قصد داریم اصول مهمی که در فیلمنامه نویسی لازم است انجام شوند را مورد بررسی قرار دهیم.
نکته اول: اگر در نرم‌افزار ورد فیلمنامه خود را می‌نویسید، به صفحات خود حتما 5 میلی‌متر margin بدهید، زیرا پرینترها 5 میلی‌متر از دور صفحات را در نظر نمی‌گیرند.
نکته دوم: بهترین فونت برای نوشتن، B Nazanin و اندازه فونت 14 می‌باشد.
نکته سوم: اندازه صفحه خود را درسایز A4 قرار دهید تا بتوانید پرینت بهتری بگیرید.
برای نوشتن تخصصی‌تر فیلمنامه و یادگیری اصول بیشتر مثل؛ پی‌رنگ، نویسندگی خلاق فیلمنامه، تاثیرگذاری، نگارش نوین و سریع، نکات بیشتر و... حتما از دوره حرفه‌ایِ زیر استفاده کنید، آموزش‌های این مطلب تنها 10% از فصل‌های پکیج زیر بودند:
